Pomocnik Historyczny

Epoka fanariocka

Kościół Stavropoleos w Bukareszcie, ufundowany w 1724 r. przez fanariockiego hospodara Mikołaja Mavrocordata. Kościół Stavropoleos w Bukareszcie, ufundowany w 1724 r. przez fanariockiego hospodara Mikołaja Mavrocordata. DP

Od XVII w. w obydwu księstwach rumuńskich umacniały się wpływy greckie, zarówno w sferze eklezjalnej, jak i świeckiej. Kulminacja nastąpiła w kolejnym wieku określanym jako epoka fanariocka. Po złych doświadczeniach z wojewodami wywodzącymi się z miejscowych elit (Cantemir, Brâncoveanu), którzy szukali protekcji u cara Rosji i u Habsburgów, Wysoka Porta osadziła na tronie Greków z Fanaru, chrześcijańskiej dzielnicy Konstantynopola. Przez ponad sto lat (1711/16–1821) w Bukareszcie i Jassach rządziło 31 wojewodów będących przedstawicielami jedenastu rodów fanariockich; niektórzy byli mianowani wielokrotnie (np. Konstantyn Mavrocordat sześć razy na Wołoszczyźnie i cztery razy w Mołdawii).

Historiografia rumuńska określa fanariotów zwyczajowo wojewodami, chociaż w rzeczywistości mieli status bejów, czyli sułtańskich urzędników. Zdecydowana większość z nich miała korzenie greckie (m.in. Cantacuzino, Mavrocordat, Rosetti, Ipsilanti), aczkolwiek zdarzały się wyjątki. Ród Ghica, skądinąd wielce później zasłużony dla państwa rumuńskiego, miał pochodzenie albańskie, zaś rodzina Callimachich – jak się przypuszcza – to zgrecyzowani Mołdawianie (nazwisko oryg. Călmașu).

Fanarioci rządzili zgodnie z interesami własnych rodów i regułami panującymi na dworze sułtańskim: kupowali za duże pieniądze tytuł, po czym starali się odzyskać zainwestowane środki, nakładając podatki na rządzone przez siebie księstwa. To stworzyło ich czarną legendę – bezlitosnych wyzyskiwaczy odpowiedzialnych za ekonomiczną i społeczną degrengoladę księstw rumuńskich w XVIII w. Po części jest to prawda, aczkolwiek niektórym z nich (Mavrocordat, Caragea) Rumuni zawdzięczają pierwsze próby zreformowania zastygłej w feudalno-orientalnych koleinach sfery publicznej w duchu oświeceniowym; ubocznym skutkiem ich kosmopolityzmu stało się upowszechnienie wśród co lepiej wykształconych bojarów języka francuskiego.

Pomocnik Historyczny „Dzieje Rumunów” (100227) z dnia 11.11.2024; Dzieje Rumunów; s. 40
Reklama