Arumuni, potomkowie Wołochów

Bałkańscy potomkowie Wołochów.

Topografia społeczności. Arumuni są potomkami Wołochów, tych samych, których Rumuni uznają za swych protoplastów. W XXI w. ich społeczność, licząca najwyżej około miliona osób, rozproszona po całych Bałkanach, zamieszkuje przede wszystkim Grecję, Albanię, Macedonię Północną i Bułgarię. Trudno jednak o dokładne szacunki, choćby z powodu różnej polityki demograficznej poszczególnych państw i odmiennego podejścia do kwestii przynależności etnicznej. Macedonia Północna jest jedynym państwem, które oficjalnie nadało Arumunom status mniejszości narodowej. Rumunia z kolei uważa Arumunów za Rumunów południowych, mieszkających poza jej granicami, którzy mają prawo do jednego przedstawiciela w parlamencie rumuńskim.

W literaturze, nie tylko naukowej, Arumuni są różnie nazywani. W języku polskim, obok tej najczęstszej, spotyka się także formę Aromanie. Kiedyś określano ich Kucowołochami – z greckiego: kulawi Wołosi – albo, podobnie jak w Serbii, Cincarami, ponieważ w armuńskim często wybrzmiewa spółgłoska c. Obie te nazwy mają jednak deprecjonujący charakter. Oni sami mówią o sobie najczęściej Armăni – Armyń, choć są pewne społeczności, które cały czas używają starszego określenia – Vlahi lub Vlasi. O ile w polszczyźnie utrwaliła się nazwa Arumuni, o tyle język – jak postulują w swoich najnowszych badaniach polscy językoznawcy – powinien być określany jako armuński, gdyż ta forma uwzględnia jego oryginalny charakter i wyraźnie odróżnia od rumuńskiego. Dzisiaj liczba osób posługujących się językiem armuńskim jest szacowana na ok. 250 tys. użytkowników, podczas gdy w początkach XX w. tym językiem posługiwało się co najmniej pół miliona osób.

Pamięć pochodzenia i wspólnota językowa. Wspólnotę arumuńską łączy dzisiaj nie tyle przynależność do miejsca, ile pamięć o swoim pochodzeniu i wykonywanych tradycyjnie profesjach; przede wszystkim było to pasterstwo, a także rzemiosło, handel i wozactwo, które w dzisiejszej rzeczywistości nazwalibyśmy spedycją i logistyką.