Saskie kościoły obronne w Transylwanii

W 1522 r., pięć lat po ogłoszeniu w Wittenberdze przez Marcina Lutra 95 tez, saska parafia w Biertanie przyjęła nowe wyznanie, rozpoczynając proces, w którego wyniku już w 1547 r. większość siedmiogrodzkich Sasów została luteranami. Nie było przy tym potrzeby budowania nowych świątyń. W naturalny sposób zaadaptowano dotychczasowe kościoły katolickie, dostosowując do wymogów nowej wiary wystrój wnętrz. Ze ścian zniknęły wielobarwne freski, by zgodnie z nowo przyjętą doktryną nie odwracać uwagi wiernych od tego, co w zborze najważniejsze – Słowa Bożego i Eucharystii.

To, co wyróżnia saskie świątynie, to ich dodatkowa funkcja obronna, którą zaczęto nadawać im jeszcze przed okresem reformacji. Wynikało to z położenia terenu narażonego na nieustanne najazdy i związanej z tym potrzeby stworzenia miejsca, w którym mieszkańcy mogli przetrwać czas oblężenia wsi czy miasteczka. Od wielkości i zamożności lokalnej wspólnoty zależała wielkość i funkcjonalność warowni. Niektóre obiekty, jak we wsiach Moșna, Hărman, Viscri czy Prejmer, to zamknięte osiedla. Część z nich została wzniesiona na wzgórzach i otoczona więcej niż jednym pierścieniem murów, jak kościół w Biertanie, który ma potrójne obwarowanie.

Wyjątkowa była skala zjawiska. Do dziś zachowało się – w różnym stanie – ponad 200 obiektów będących jednym z najbardziej charakterystycznych elementów krajobrazu Transylwanii. Siedem z nich wpisano na listę światowego dziedzictwa UNESCO. W kilku świątyniach przeprowadzono prace renowacyjne, w trakcie których odkryto fragmenty fresków zdobiących ściany kościołów przed reformacją. Niezwykle barwne malowidła można podziwiać m.in. w kościele we wsi Mălâncrav.