Kilkudziesięcioletni żywot królestwa Rumunii. Cz. 1

Rumunia od Wielkiego Zjednoczenia do strat terytorialnych, komunistycznego zamachu stanu i abdykacji króla (1918–47).

Koszty wojny. Kraj, który wychodzi z wojny z podwojoną liczbą ludności i prawie potrojoną powierzchnią, a w takiej sytuacji była Wielka Rumunia (România Mare) w grudniu 1918 r., powinien czuć się wygrany, nawet jeśli militarnie tę wojnę przegrał. Równocześnie jednak ten sam kraj stracił ponad 250 tys. żołnierzy, drugie tyle było rannych, a epidemie, jakie wybuchły pod koniec wojny (tyfus, hiszpanka), zabiły więcej ludzi niż działania frontowe; straty ludzkie odpowiadały aż 14,4 proc. przedwojennej populacji Królestwa Rumunii, straty materialne zaś oszacowano na 31 mld lei w złocie. W kraju brakowało chleba, tymczasem w porcie w Konstancy tkwiły statki z amerykańską pszenicą, której nie można było przewieźć, gdyż większość wagonów zarekwirował niemiecki okupant (niedługo potem Rumuni, równie nielegalnie, zarekwirowali wagony węgierskie).

Bettmann/Getty ImagesKoronacja Ferdynanda I i Marii, 15 października 1922 r.

Zmiana systemu wyborczego. Już pod koniec 1918 r. rumuńska klasa polityczna przystąpiła do realizacji obietnic reform złożonych narodowi przez króla Ferdynanda (pan. 1914–27) jeszcze w 1917 r. Na pierwszy ogień poszła zmiana systemu wyborczego: wprowadzono powszechne prawo wyborcze dla mężczyzn po 21. roku życia, co sprawiło, że liczba wyborców wzrosła ze 100 tys. do 3,5 mln. Pierwszymi efektami rezygnacji z cenzusu majątkowego było gwałtowne osłabienie popularności Partii Konserwatywnej (która dodatkowo płaciła za swoją germanofilską postawę w czasie pierwszej wojny) oraz wzrost niestabilności politycznej: w latach 1918–22 Rumunia miała sześć rządów i pięciu premierów. Wzmocniła się pozycja liberałów, pojawiły się również nowe siły polityczne w postaci populistycznej Ligi (następnie Partii) Narodu generała Alexandru Averescu i siedmiogrodzkiej Rumuńskiej Partii Narodowej.