Po drodze do Egiptu. Recenzujemy nowe książki historyczne

Czytamy i recenzujemy książki: „Aleksandria. Miasto, które zmieniło świat” Islama Issy, „Łódź. Ziemia wymyślona” Błażeja Ciarkowskiego oraz „Wenecja: Od Marco Polo do Casanovy” Paula Stratherna.

materiały prasowe

Po drodze do Egiptu

Islam Issa, Aleksandria. Miasto, które zmieniło świat, przekład Władysław Jeżewski, Wydawnictwo Znak Horyzont, Kraków 2024, s. 584

Aleksandria leży w Egipcie, ale jakby nie do końca do niego należy, tak jak wcześniej nie należała do imperium osmańskiego, państwa Mameluków czy kalifatu Abbasydów. Wyrazem osobności miasta był choćby fakt, że jego dawni mieszkańcy lubili opisywać je łacińskim terminem Alexandria ad Aegyptum, co dosłownie oznaczało Aleksandria po drodze do Egiptu. Aleksandrii bowiem – pisze Islam Issa, aleksandryjczyk z pochodzenia – nie da się sprowadzić do jednej tożsamości ani w całości włączyć do jednego państwa.

Po lekturze trudno powiedzieć, czy faktycznie, jak twierdzi autor, jest to miasto, które „zmieniło świat”. Ów slogan jest już tak zużyty, że trudno traktować go poważnie. Nie ma natomiast wątpliwości, że Issa nakreślił imponującą panoramę miasta na tle zmieniających się epok oraz kultur. Szczególnie żywo opisany jest okres starożytny, kiedy Aleksandria cieszyła się zasłużoną renomą najbardziej prężnego ośrodka intelektualnego w całym basenie Morza Śródziemnego. Osobnego rozdziału doczekał się też fenomen Biblioteki Aleksandryjskiej.

Ostatecznie ze względu na nadpodaż „biografii miast” w ostatnim czasie – szczególnie tych dobrze już znanych i opisanych – książka Issy zasługuje na uwagę, bo znacznie poszerza nasze rozumienie tego, co ukształtowało zachodnią kulturę. A było to wiele prądów z całego ówczesnego wschodu oraz południa, filtrowanych i twórczo reinterpretowanych przez pokolenia aleksandryjczyków.

TOMASZ TARGAŃSKI

Mozaika do ułożenia

Błażej Ciarkowski, Łódź. Ziemia wymyślona, Wydawnictwo W.