Wieś sielska i walcząca

Tak to już jest, że na mniejsze skupiska ludzi zwraca się uwagę dopiero przed wyborami. Politycy łaszą się o głosy gospodyń, choć wcześniej nie zwracali na nie uwagi. Bo mało spektakularne?

, ta prowincjonalna nieświadomość, to ona wpędzała ich w kłopoty! Babcia Grażyny, Apolonia Machczyńska-Świątek, za ratowanie Żydów w czasie wojny została rozstrzelana przez Niemców. Osierociła troje dzieci. W Kocku, gdzie mieszkała, niektórzy wspominają jej odwagę. Jednak w utworach, które powstały

Śpiąc z mężczyznami

Długi jest żywot mizoginii, skoro o George Sand do dziś mówi się u nas głównie jako o partnerce Fryderyka Chopina.

Futerkowa hipokryzja

Obywatele i obywatelki od dawna mówili „dość” męczeniu zwierząt. Teraz wreszcie zjednoczyli się politycy.

Na lotnisku było gorąco. Tłum kłębił się mimo wczesnej pory, ludzie w długaśnych kolejkach nerwowo przestępowali z nogi na nogę. Kobieta stojąca przed Grażyną co chwila zdejmowała i wkładała futro. Widok niecodzienny, bo mało kto już paraduje w odzwierzęcych kurtkach. Po pierwsze, nie w

Ludzie we mgle

Nawet pisząc ten tekst, skupiamy się na paskudnych ludzkich czynach. Tymczasem odeszła Jane Goodall, która poświęciła życie jego ochronie.

Dziury w pamięci

Choć od drugiej wojny światowej minęły dekady, w polskiej literaturze ze świecą szukać osobistych świadectw pisarzy odkrywających niechlubną przeszłość przodków czy przodkiń.

„A mój stary opowiadał, jak z kumplami biżuterię po Żydach wykopywali, nieraz i złoty ząb się trafił”. Historia niebohaterska, zwykła, czasem zła, częściej podła, jest głęboko ukryta. Dlatego Grażyna była wdzięczna rozmówcy, że jej się zwierzył. Chociaż zabrakło jej języka w gębie, to

Owulacja z ondulacją

Nauka o zdrowiu i społeczeństwie, ewidentnie niezbędna, to potężny straszak dla tych, którzy w wiedzy medycznej i obywatelskiej upatrują wcielonego diabła.

Gorzkie ugody

Czy pisarce wypada wyciągać rękę po swoje, oto jest pytanie. Odpowiedź zostawiamy tym, którzy dostają wynagrodzenie za swoją pracę. Co by było, gdyby się narobili, ale wypłaty nie dostali?

Nieracjonalny Józef P.

Panu Józefowi Perudze życzymy, żeby spełnił swoje piękne marzenie. Oby mu się powiodło na maturze, a może i na studiach. Piszemy „Józef P.”, bo nie chcemy więcej „Józefów K.” niczym z powieści Franza Kafki.

Przetrwają koleżanki

W manosferze lądują rady, jak manipulować kobietami, a oddzielny krąg piekielny stanowią zakątki dla tych, którzy chcą się migać od płacenia alimentów. Ale bywa gorzej.

Klęska Robin Hooda

Wielki majątek jednej osoby budzi niezdrowe emocje w ludziach posiadających mniej. Może zabronić dziedziczenia? Albo mocno je opodatkować?

Dwa plecaki

Zestaw ucieczkowy przypomina schrony budowane przez Amerykanów w czasach zimnej wojny. Miały zapewnić przetrwanie na jakiś czas. Na jak długo?

Żadnych królów!

Nazywanie populistów złodziejami, oszustami czy szaleńcami nie robi już na nikim wrażenia. A oni wysyłają spójny przekaz, który trafia do wielu. Niestety, lewica tego nie umie.

Nie wstyd się wstydzić

Ukrycie się i samobiczowanie znamy wszyscy aż za dobrze. Ale wstyd może równie dobrze leżakować latami, by odpalić z nagła potężnym fermentem, najczęściej w postaci agresji.

Igrzyska bez chleba

Infantylna tiktokowa rzeczywistość każe poważnym ludziom stawać w szranki z performerami. Przez to w Stanach wygrał Trump, chociaż obraca zasobem może pięciuset słów.

” – napisał George Orwell. Marzy nam się, żeby wiedziały. *** Grażyna Plebanek została wybrana na prezydentkę Europejskiej Rady Pisarzy (European Writers’ Council). Gratulujemy!

Rzecz niekobieca

Odrzucamy model kobiecości polegający na byciu emocjonalnym silnikiem zgromadzenia. Dbanie o miłą atmosferę kosztem własnych nerwów to już nie najświętszy obowiązek.

sprawczość nazywa bezczelnością, zdecydowałyśmy się „być daleko”, choć to rzecz niekobieca. Grażyna zamieszkała w Sztokholmie, a potem w Brukseli, bo nie chciało jej się stać i wierzyć. A patrzeć można z różnych miejsc, w podróży widzi się więcej. Sylwia co chwila pakuje tobołki i gdzieś

Krytyka braku krytyki

Od lat tkwimy w czytelniczym pacie. Nowości już nikt nie przerabia, nawet ci, którzy robią to zawodowo. Krytyków i krytyczek ubywa, recenzje kurczą się do rozmiaru znaczka pocztowego.

Róża

Rosła w ruinach wbrew pożodze, starannie hodowana przez starego mężczyznę. W czasie bombardowania Aleppo zdjęcie róży stało się wiralem.

osiedle na własną rękę, narażano się na pomstowania i szykany sąsiadów („Dlaczego ona ma dostęp do trawnika, a lokatorzy z pierwszego i wyższych pięter nie?”). Niejednokrotnie w spory ingerowała administracja. Lata w betonach trudno zapomnieć. Dlatego, gdy Grażyna słyszy dziś od

Wnuczki rzemieślników

Szkoda, że tak mało zostało rzemieślników i rzemieślniczek, bo ta grupa ciężko pracujących ludzi była bardzo ciekawa. Miała swój kodeks postępowania, powiedzonka, specyficzne poczucie humoru.

śmieszne pieniądze. Kiedy przyszedł covid, zamknął warsztat. Grażyna zaglądała tam regularnie tylko po to, żeby sprawdzić, czy szewc wciąż jest. Po pandemii pojawił się na swoim stanowisku. Wzruszony ludzką troską, bo okazało się, że inni klienci też tam zaglądali, sondując, czy wszystko z nim dobrze

Poznajcie Osobę

Karmi się nas wiadomościami jak gęsi na niesławne foie gras. Łykamy i zapominamy, krztusimy się, a tu już jedzie kolejna porcja. Tak było i ze sprawą katastrofy Odry.

Gorączka złota na AI-asce

Zapędy Elonów Musków tego świata do inwestowania w narzędzia do sztucznej inteligencji oznaczają zakusy na sterowanie polityczne. Do czegoś im te zabaweczki mają przecież służyć.

I co im zrobisz?

Świat jak piłka odbija się między drużynami. Z jednej strony były kagebista, z drugiej team narcyzów. Wszelkie zdobycze poprzednich dekad – postanowienia klimatyczne, dbałość o równość społeczną itd. – na naszych oczach szlag trafia.

Zieloni wygrali wybory w dzielnicy Grażyny, ale trzy ugrupowania, w tym jedno ekstremalnie prawicowe, zrzeszyły się i zepchnęły wybraną większość na margines. Na rezultaty nie trzeba było długo czekać. Kilka tygodni po przejęciu stołka burmistrza na ulicach zaczęły się walać śmieci. Na prośby, by

Działania miękkie

Niezależnie od powodów ludzie wiążą się ze sobą, kultury i tożsamości się przenikają, tworząc miks, w którym znajdzie się miejsce i na coś własnego, i nowego, a dzięki temu oryginalnego. Dlaczego miałby to być problem, a nie atut?

Efekt Gisèle

Francja od miesięcy żyje sprawą Gisèle Pelicot, monstrualną jak zbrodnie Belga Marca Dutroux, seryjnego zabójcy, gwałciciela i pedofila. Tyle że Pelicot jest ofiarą, która dłużej być nią nie zamierza.

Lekarstwo na pamięć

Tak zwane życie po prostu meandruje, poddając nas próbom jak bohaterów baśni. Komu zranienia nie dają cieszyć się życiem, temu przyda się terapia jako inwestycja w siebie. My w nowym roku proponujemy chałupniczy kurs empatii.

Czas się zagapić

Przed czym tak zwiewamy, zajadając się nerwowo sieczką komunikatów?

W damskim przebraniu

Kristi Noem, kandydatka na stanowisko ministra bezpieczeństwa wewnętrznego w rządzie Trumpa, przebija twardzielstwem najbardziej komicznych twardzieli. Tyle że w tym przypadku to oblicze jest tragiczne.

mężczyzny. Co z tego, skoro część krajów tę sugestię zlekceważyła, w tym Polska, Węgry, Francja i Włochy. Na spotkaniu autorskim Grażyny w Brukseli padło pytanie, jakie kobiety mogą dziś stanowić literacką inspirację. Jeszcze niedawno bohaterkami były te wściekłe na społeczną niesprawiedliwość, walczące

Frajerki

Nasza książka dopiero się pisze, ale wymyśliłyśmy już strategię promocyjną. Zamierzamy rozpętać dyskusję na temat tego, czym jest dobro czytelników.

Lepsze rozmowy

Nieoczywiste sojusze i próby znalezienia punktów wspólnych bywają ciekawe, poszerzają horyzonty i zmniejszają poziom agresji, a przynajmniej niosą taki potencjał. Bo w historiach sporów nie zawsze chodzi o przekonanie kogoś do swojej racji.

Wilcze opowieści

Ochrona zwierząt wzbudza wiele emocji, o dziwo, natury ideologicznej. Lewa strona ma „psiecko” i „osoby nieludzkie”, a prawa chce „jeść wszystko, co się rusza”.

Egzamin z ludzkości

W takich ekstremalnych sytuacjach, jak klęska żywiołowa czy konflikt zbrojny, widać nasze podejście do innych istot, ludzkich i pozaludzkich.

Ulubione zabijanie

Nie zachęcamy do tego, by znów dać się ogłupić lobby tzw. myśliwych. Zabijanie nie jest sposobem rozwiązywania problemów. Może psychicznych – u tych, którzy lubią mordować.

Średnio na jeża

Czemu chcemy być tacy jak reszta społeczeństwa? Dlaczego boimy się wyróżniać? A przecież jesteśmy narodem indywidualistów, tak w każdym razie lubimy o sobie myśleć. Gdzie pięciu Polaków, tam sześć opinii, swary i kłótnie to nasza specjalność.

Poszukiwana legalna blondynka

Poszukujemy legalnej blondynki (uprzedzając pytania, i blondyn może być! Lub szatyn/ka), która postawi na polską literaturę. Nie tylko na opowieści akcji, ale i na książki, które opisują nasze wspólne doświadczenie, wciągają, dają do myślenia, prowokują do rozmów i bawią.

Igrzyska oburzenia

Jeśli nie jest w stanie połączyć nas sport, to co? W czasach, gdy nad światem krąży widmo Trumpa, kiedy na naszą codzienność rzuca cień Putin, warto się zastanowić, kto nas dzieli i po co.

Wystraszone Blade Twarze

Apartheid został w 1968 r. uznany przez ONZ za zbrodnię przeciwko ludzkości, ale w głowach ma się całkiem dobrze. Oby Mbappé, Williams i Yamal poszerzyli europejskie horyzonty.

Wiecznie stara

Te z nas, które wieku nie kryją, wykazują się odwagą. W naszym kraju kobiecość ma osobliwie krótką datę ważności, po trzydziestce kobiety kurczą się ze strachu, że zaczynają być stare.

Czytanie szkodzi

Zanim zabierzecie ze sobą książki na wakacje – bo przecież to zrobicie, mamy nadzieję, mimo naszych przestróg – zapytajcie w ulubionej księgarni, co jej dolega i jak długo jeszcze pociągnie.

z książkami, gdzie znało się sprzedającą i innych kupujących? O takich przybytkach powstają powieści z gatunku feel good. Grażyna, wychowana w blokach, długo sądziła, że przytulna księgarenka to miraż, konstrukt kulturowy, coś jak wielopokoleniowa rodzina, w której wszyscy kochają się bezwarunkowo

Poza widokiem

Gdybyśmy były bogate, pieniądze przeznaczyłybyśmy na dofinansowanie organizacji walczących z ludzkim bestialstwem wobec zwierząt. Jedną z nich są Otwarte Klatki, które właśnie wypuściły przejmujący film.

„Nie brakuje wam tematów do felietonów?” – zapytał Łukasz Wojtusik podczas świetnego festiwalu literackiego Granatowe Góry w Wiśle, gdzie opowiadałyśmy, jak się pisze na cztery ręce. „Nigdy, my żyjemy tym, co dzieje się na świecie” – odparła Sylwia. Grażyna

Czy Polska pomaga?

Etos działacza chałupnika, który wspomoże polską kulturę, bo państwu brak w tej dziedzinie woli i pomysłów, niech odejdzie w przeszłość. Skoro Skarb Państwa stać na wynajem wypasionych siedzib dla polskich instytucji, znajdą się i środki na skuteczny system wsparcia kultury.

„Czy nasze instytucje kulturalne pomagają polskim twórcom za granicą?” – to ujmujące prostotą pytanie zadali Grażynie studenci i studentki kierunku Dyplomacja Kulturalna, którzy przyjechali z wizytą do Brukseli. Cisnęła się na usta odpowiedź krótka i supełkowata. Ale i dłuższa

Handel ledwo żywym towarem

Powoli leczymy się z antropocentryzmu, ale wciąż zdarzają się przypadki ciężkie, takie jak Łukasz Warzecha.

Legofobia

Większość z nas nie ma zatem nadziei na emeryturę, część nie posiada ubezpieczeń społecznych. I nie mówimy tu wyłącznie o zarabianiu na publikowaniu książek, tylko o szeroko pojętej pracy pisarskiej.

Głos dzieci i ryb

„Widać, że nie czytasz ze zrozumieniem” – ten komentarz (hit awantur internetowych) ma rangę obelgi, bo słyszeliśmy go w szkole, padał z ust kadry nauczycielskiej.

PiS-washing i kawusia

Na płotach powstaje wiekopomna literatura. Kandydatka do Rady Powiatu Sieradzkiego pisze: „Mądrość, kawusia i wielka pokora, najlepszy wybór Anna Sikora”. Milutko, choć brakuje nam życzeń „miłego dzionka”.

Wpadnijcie do hutnika

Szkodzi nam koszmarny stereotyp. Kim jest pisarz, pisarka? To darmozjad. Wziąłby się do „normalnej pracy”. Nie zawracałby głowy swoim hobby, każdy może napisać książkę, ale na emeryturze.

Niewygodny głos

Fascynacja rosyjską kulturą i wiara Zachodu w to, że z Rosją można się jednak dogadać, to już pieśń przeszłości. Dziś mówi się o kryminalnym reżimie i wymienia jego ofiary.

Wraca manel

Bez równości nie ma sprawiedliwości, ale to już wiemy od czasów francuskiej rewolucji. A my niezmiennie z pewnym zażenowaniem piszemy felietony na tematy, takie jak ten, bo wydaje nam się, że pewne sprawy w społecznej ewolucji człowieka zostały już odhaczone.

Zbawiać czy zabawiać?

Rozrywki nam nie zabraknie. Format programu z tropieniem polityków poszukiwanych przez wymiar sprawiedliwości być może zostanie kupiony przez międzynarodowe stacje, żeby zapewnić kanałom oglądalność na czas okołowyborczy.

Najazd na Jazdów

Miasto nie musi być tylko dla bogatych. Władze niektórych dzielnic Brukseli już to rozumieją. Oby i w Warszawie tak myślano o miejskim organizmie.

na osiedlu istniał również klub Fink, pamiętany do tej pory przez rockowych muzyków. Grażyna urodziła się i wychowała się w domkach fińskich przy ulicy Wawelskiej. To osiedle zburzono we wczesnych latach 70. Wieść o decyzji gruchnęła znienacka, rozmowy o konieczności wyprowadzenia się przeniknęły

Woźny spada z drabiny

Idzie nowe, odchodzi stare. Moment „pomiędzy” zmianami jest najtrudniejszy. Posprzątać po tych, co byli przed nami, to jedno. Ale co zrobić z nimi samymi?

Pasmo kobiece

Szufladkowanie, profilowanie, targetowanie, upupianie to specjalność rynku.

„Widzę cię w paśmie kobiecym. A ciebie w podróżniczym” – pierwsze zdanie skierowano do Grażyny, drugie do jej kolegi po piórze. Odparła, że widzi się w drugim paśmie, bo jest podróżniczką, była w Kongu i o nim napisała powieść. A na co dzień mieszka w Brukseli, zatem kursowanie