Lionel Crabb (1909–56). Nurek w służbie MI6

Największa kompromitacja w dziejach MI6 wiąże się z jego akcją wywiadowczą.

Historia, jakiej nie znacie: jak brawurowo ukraść niemiecki samolot

Ucieczka skradzionym samolotem to częsty motyw wykorzystywany w filmach wojennych. Na pierwszy rzut oka wydaje się dość „tanim” rozwiązaniem fabularnym, ale takie historie zdarzały się naprawdę. O bohaterach trzech z nich poniżej.

niemiecki „sąd” obozowy na sześć miesięcy pobytu w izolatce i egzekucję z datą wyznaczoną na 1 kwietnia 1945 r. Hoover, schwytany po kolejnej nieudanej ucieczce, został osadzony w celi tuż obok Spicera, który zachęcał go, by mimo zakazu Eisenhowera próbował dalej. W kwietniu 1945 r. wśród

Historia, jakiej nie znacie: Bezczelne bombardowanie Konstantynopola

Historia wojny o Morze Śródziemne obfituje w niezwykłe wydarzenia. Ale zbombardować bezkarnie stolicę sułtana, nie tracąc ani jednego okrętu, potrafił tylko Octavio de Aragón, najbezczelniejszy z Hiszpanów.

Historia, jakiej nie znacie: Zapomniana bitwa o Castelnuovo

Czyli jak Hiszpanie bili się z Turkami nad Adriatykiem.

Historia, jakiej nie znacie: Wenecka kochanica toskańskiego księcia

Czegóż tu nie ma? Jest romans, zdrada, śmierć męża (a może i żony) i zatruty tort. Zupełnie jak u Agathy Christie.

Historia, jakiej nie znacie: Skąd się wziął Excalibur, słynny miecz z kamienia

Akurat historia o Excaliburze nie jest szczególnie nieznana, ale może kilka ciekawostek o najsłynniejszym mieczu świata Państwa zainteresuje.

Zupełnie inna historia. Malta: co tu zobaczyć, czego unikać

Nie polecieli Państwo w wakacje na Maltę? I bardzo dobrze, bo teraz dopiero przyszedł odpowiedni moment, by docenić wszystko, co ta piękna wyspa ma do zaoferowania.

zwiedzania, czyli katedra św. Jana. Ta najsłynniejsza maltańska świątynia na pierwszy rzut oka wygląda nieco dziwnie – jest niska (żeby w razie oblężenia jej wież nie zniszczyły tureckie działa, co zresztą nigdy się nie stało), ma fałszywe zegary (żeby diabeł nigdy nie wiedział, kiedy wybija

Historia, jakiej nie znacie: Tajemnica zaginionych diamentów

Jest w tej historii wszystko, co mogłoby posłużyć do napisania scenariusza filmu sensacyjnego – znikające diamenty, atak myśliwców, słoneczna plaża nad Pacyfikiem, bohaterski pilot. Niestety, jest również ludzka tragedia, o której warto opowiedzieć.

niezwykle brutalnych kampaniach zdobyły Hongkong, Malaje, Singapur i Birmę. Dalej na północy celem stały się Holenderskie Indie Wschodnie (holenderskie od XVIII w., z małą przerwą na wojny napoleońskie), bogate w ropę, rudy żelaza, metale kolorowe, kauczuk i ryż. 1 marca 1942 r. została zaatakowana

Historia, jakiej nie znacie: Waleczny „Liberty”, czyli trafiła kosa na kamień

SS „Stephen Hopkins”, frachtowiec typu „Liberty”, który zatopił niemieckiego raidera.

”, czyli wcale. Zanim rozbił stanowiska artylerii, wybił połowę załogi amerykańskiego frachtowca i trafił wreszcie w rufowy magazyn amunicji, co przypieczętowało los „Hopkinsa”, sam otrzymał ok. 15 celnych trafień, które zniszczyły maszynę sterową, maszynownię i podpaliły przewody paliwowe na

Historia, jakiej nie znacie: Douglas Corrigan, szalony pogromca Atlantyku

Ze wszystkich pionierów lotnictwa, ludzi odważnych i skorych do szaleństwa najbardziej niezwykłego wyczynu dokonał Douglas Corrigan, który przeszedł do historii awiacji pod przydomkiem „Wrong Way”. Skąd wzięło się to przezwisko?

za dwa dolary 17 lipca 1938 r. z pasa nowojorskiego lotniska Floyd Bennett Field wystartował niewielki, wyraźnie przeciążony jednosilnikowy górnopłat Curtiss Robin J-1. Według planu miał udać się w powrotny lot transkontynentalny do Kalifornii, skąd przybył kilka dni wcześniej. Jednak maszyna

Historia, jakiej nie znacie: Joaquín Murrieta. Dzieje mściciela w masce

Joaquín Murrieta, czyli dzieje zamaskowanego mściciela. Żył jako miejscowa legenda, by po latach trafić do kultury masowej. Jego najbardziej znana, choć nieoczywista inkarnacja to Zorro.

Meksyku, rabował złoto (ponoć o wartości 100 tys. ówczesnych dolarów) i mordował górników, choć większość ofiar stanowili emigranci z Chile. W 1853 r. bezsilny wobec gangu gubernator wyznaczył nagrodę w wysokości 1 tys. dol. za głowę Murriety i jego najbardziej znanych towarzyszy, wśród nich

Historia, jakiej nie znacie: Operacja „Korkociąg”, czyli klątwa Pantellerii

Znaczenie lotnictwa wojskowi oceniali różnie – od negowania wszelkiego wpływu na wynik wojny „aparatów z płótna i drutu fortepianowego” do uznania go za siłę rozstrzygającą. Poniżej ten drugi przypadek.

próbowali zapewnić nieszczęsnej wyspie osłonę powietrzną, ale w obliczu przewagi aliantów nie mogli wiele zdziałać – osiągnęli co prawda 73 zwycięstwa, zapewniając sobie korzystny stosunek 2:1 (sami stracili 34 samoloty), ale przy tej przewadze Amerykanów i Anglików nie miało to większego

Bałkańskie interesy Wenecji

Interesy włoskich miast-republik i krzyżowców w regionie Bałkanów i Morza Czarnego.

wcześniej Capodistrii, „przyjęły Wenecjan z radością”, jak napisał Jan Diakon, kronikarz i naoczny świadek. Z Istrii doża Orseolo popłynął do Dalmacji. Wyspy Cres, Rab i Krk oraz miasto Zadar również nie postawiły oporu, na który Wenecjanie natknęli się dopiero na Korčuli i Hvarze, wyspach

Peloponez: dzika, piękna kraina. A Horacy ostrzegał...

Peloponez, wbrew podręcznikom geografii, nie jest półwyspem, lecz wyspą. I Kanał Koryncki oddzielający go od reszty Grecji nie ma tu nic do rzeczy. To, pod wieloma względami, odrębna kraina.

Prosto z książki

w słynnej i mającej licznych miłośników serii „ceramowskiej”. Jest to tzw. duży ceram (można by nawet powiedzieć, że bardzo duży, bo tom liczy sobie ponad 700 stron), jak zwykle pięknie wydany i, co najważniejsze, zawierający nieprawdopodobną wręcz ilość informacji. JAN M. DŁUGOSZ

Polok gorszy od diabła. Książki historyczne pod choinkę

Rzecz dla bibliofila, historia pomników dla cara Aleksandra II, przewodnik po polskich ruinach, opowieść o skazanych i dzieje pewnej słynnej tkaniny z Bayeux.

tego niezwykłego zabytku, jak i o wojnie Wilhelma z Haraldem, opowiada pięknie ilustrowana książka „Tkanina z Bayeux”. Zaciekawi nie tylko miłośników średniowiecza. JAN M. DŁUGOSZ

Historia, jakiej nie znacie: Kobiece pojedynki, czyli dama ze szpadą

Pojedynki były głównie męską rozrywką. Głównie, bo od każdej zasady zdarzały się wyjątki.

Historia, jakiej nie znacie: Najsłynniejsza bitwa Ryszarda Lwie Serce

O bitwie pod Jaffą, gdzie Ryszard I dowiódł, że słusznie nazwano go Lwim Sercem.

Historia, jakiej nie znacie: „10 tysięcy stadionów”, czyli wielki grecki marsz

Marsz „dziesięciu tysięcy” greckich najemników to epizod z pewnością mniej znany niż bitwa pod Termopilami. Ale kto wie, czy to nie jeszcze lepszy dowód na hart helleńskiego ducha.

Historia, jakiej nie znacie: Co Formuła 1 ma wspólnego z rewolucją na Kubie?

Zapewne niejeden Czytelnik (i Czytelniczka) fascynuje się Formułą 1. Czy jednak zdajemy sobie sprawę, że wśród ryczących silników i pędzących bolidów poza mistrzowskimi manewrami toczą się zmagania polityczne? I że wyścig taki mógł mieć wpływ na, powiedzmy, wynik rewolucji na Kubie?

Zacznijmy jednak od Adama i Ewy, choć w tym przypadku może bardziej pasowałoby: „od Adolfa i Ewy”. Co prawda wyścigi samochodowe wymyślono zaraz po wynalezieniu samego auta, ale za bezpośredniego przodka Formuły 1 uważa się Grand Prix organizowane od 1931 r. w Europie przez

Historia, jakiej nie znacie: Osobliwa bitwa nad Palmdale

Bitwa nad Palmdale, czyli amerykańsko-amerykańskie starcie powietrzne przegrane przez Amerykanów.

słynnego japońskiego A6M Zero, ale jego przewaga polegała głównie na większej wytrzymałości na odnoszone uszkodzenia. Jednak stosunek strąceń do strat, wynoszący 5,9:1 na korzyść amerykańskiego myśliwca, wydawał się niewystarczający – piloci US Navy potrzebowali nowej maszyny. W 1942 r

Historia, jakiej nie znacie: Kleantes, czyli filozof z wiadrem

Starożytni Grecy, szczególnie ci dobrze urodzeni, brzydzili się fizyczną pracą. Były jednak wyjątki od tej reguły.

Historia, jakiej nie znacie: pierwszy samochodowy napad na bank

Pojawienie się ładowanej do rewolwerów i pistoletów amunicji zespolonej, telefonu i, jak się okaże, przede wszystkim samochodu dało przestępcom zupełnie nowe możliwości...

Historia, jakiej nie znacie: Beatrice Cenci, piękna ojcobójczyni

Była to chyba najgłośniejsza sprawa kryminalna w XVI-wiecznym Rzymie, który widział przecież niejedną straszną zbrodnię. Głośna i dziwna zarazem, bo nikt nie współczuł ofierze, a powszechną sympatią obdarzono skazaną. Nie za byle co przecież, bo za ojcobójstwo.

Historia, jakiej nie znacie: Śmierć lekarza królowej Elżbiety

Tragiczny los doktora Rodrigo Lopesa, czyli dlaczego należy przestrzegać tajemnicy lekarskiej, nawet gdy jest się agentem wywiadu.

rodzinie lekarskiej (ojciec leczył króla Jana III), zdobył gruntowne wykształcenie na uniwersytecie w Coimbrze. Rodzina pod przymusem przeszła konwersję, ciążyło więc na niej podejrzenie o bycie „fałszywymi chrześcijanami”, w tajemnicy praktykującymi judaizm. Ponieważ takie oskarżenie mogło

Historia, jakiej nie znacie: Czy Hiszpanie pobili samurajów?

W 1582 r. na Filipinach, w dorzeczu Cagayan, hiszpańscy tercios pokonali japońskich samurajów. Ale czy ta bitwa w ogóle się odbyła?

Historia, jakiej nie znacie: Jak niemiecki myśliwiec ocalił wroga

Totalny charakter działań zbrojnych II wojny nie sprzyjał rycerskim aktom, zdarzały się przypadki strzelania do pilotów ratujących się na spadochronach. Ale nie wszyscy zdziczeli.

do najniebezpieczniejszych, bo najchętniej atakowanych przez niemieckich myśliwców – nazywano ją „trumiennym zakątkiem”... Czytaj też: Zemsta pilota na gestapo I stało się. Na wysokości ponad 8 tys. m celny pocisk z działa przeciwlotniczego trafił w dziób samolotu, oderwał

Pływające świnie. Jak włoskie żywe torpedy zadziwiły Churchilla

Włosi zadziwili Churchilla, gdy w grudniu 1941 r. wysadzili w powietrze okręty Royal Navy strzeżone w bazie w Aleksandrii. Dokonali tego nurkowie podczepieni do torped.

ochotnika, dołączył porucznik i wojskowy lekarz Raffaele Paolucci. Po wyczerpujących treningach obaj śmiałkowie przeprowadzili atak na bazę w Puli, gdzie 1 listopada 1918 r. zatopili pancernik „Viribus Unitis”, dumę floty austro-węgierskiej. Tragiczny zbieg okoliczności sprawił, że dzień

Historia, jakiej nie znacie: Masakra w Niedzielę Palmową

Jak zostać myśliwskim asem w kwadrans, czyli bitwa lotnicza nad Przylądkiem Bon.

Historia, jakiej nie znacie: Amerykańskie oko na Maroko

Oto historia o tym, jak marokański porywacz pomógł amerykańskiemu prezydentowi zdobyć reelekcję.

Historia, jakiej nie znacie: Whisky, kobiety i niezwykłe zwroty akcji

George Remus, przyćmiony przez Ala Capone gangster epoki prohibicji, był największym bootleggerem w historii USA. Jego kariera zakończyła się jak szekspirowski dramat.

Historia, jakiej nie znacie: Banan, surowiec strategiczny

Śmiejemy się czasem z własnego kraju, że rosną tu tylko cebula i ziemniaki. I, szanowni Państwo, bardzo dobrze.

Historia, jakiej nie znacie: Miękiszon z ferajny

Śmierć damskiego boksera, czyli krótka opowieść o Johnnym Stompanato (z gościnnym występem Seana Connery’ego).

Więcej dziś Greya niż Homera. Utracone skarby spalonych bibliotek

„Rękopisy nie płoną” – mówi Bułhakow w „Mistrzu i Małgorzacie” ustami Wolanda. Niestety płoną, często wraz z całymi zbiorami, zamieniając w popiół myśl niemożliwą już do odzyskania.

Historia, jakiej nie znacie: Komandosi Jego Świątobliwości

Po pięknie przegranym oblężeniu Rodos joannici, wygnani z gniazda, szukali dla siebie nowej siedziby. Ale jak ugryźć turecką twierdzę bez długiego oblężenia? Sposób się znalazł.

Historia, jakiej nie znacie: Jak kobiety zakończyły wojnę mężczyzn

Czyli dzieje traktatu, który słusznie przeszedł do historii jako „Pokój Dam”. Jaki z tego wniosek, drodzy Panowie?

Historia, jakiej nie znacie: Thomas Brown, 16-letni bohater

Gospodarce i ludności Wielkiej Brytanii groziło zagłodzenie. Ale, jak to w dobrej opowieści, pojawił się bohater: 16-latek z North Shields, niewielkiego, nadmorskiego miasta w północno-wschodniej Anglii.

Historia, jakiej nie znacie: Zadziwiające dzieje Ceuty

Niedawne zamieszanie wokół Ceuty, zamorskiej hiszpańskiej enklawy na marokańskim wybrzeżu, może sprawić, że dociekliwy Czytelnik zapyta: skąd w ogóle wzięli się Hiszpanie w Afryce Północnej? Ponieważ kryje się tu dość ciekawa historia, niżej podpisany postara się odpowiedzieć.

naniesionego morskim prądem piasku, stąd międzypaństwowa granica licząca sobie całe 85 m. Długotrwałe skutki miewają dawne historie, oj, długotrwałe... Czytaj też: Polityka wysp koralowych

Prosto z książki

dojść do tej konkluzji. JAN M. DŁUGOSZ *** Robota przez stulecia Praca. Historia tego, jak spędzamy swój czas, James Suzman, przekład: Filip Filipowski, Wydawnictwo Zysk i S-Ka 2021, s. 496 Autor jest antropologiem i zadaje pytania, które historykom i ekonomistom nie przychodzą do głowy. Śledzi

Historia, jakiej nie znacie: Jak zginął komandor Crabb

Czyli opowieść o największej kompromitacji w dziejach MI 6. Lionel Crabb zaginął, stając się jednocześnie, co jest pewnym paradoksem, szeroko znaną postacią.

Historia, jakiej nie znacie: Ludzie-żaby i podwodne świnie

Dzieje Olterry, czyli rzecz o najbardziej bezczelnym sukcesie włoskiej marynarki.

„Cobra Kai”, czyli młodzieżowy serial dla starych zgredów

Dwa razy do tej samej rzeki nie wejdziesz, twierdził stary Heraklit. To jedna z tych mądrości, których Hollywood nie chce sobie wziąć do serca...

Historia, jakiej nie znacie: Zanim Hiszpanie Meksyk podbili...

Gdzieś w 1511 r. szalupa z Hiszpanami, błąkająca się po Morzu Karaibskim, przybiła do wschodniego brzegu Półwyspu Jukatan, który zresztą wcale się tak wówczas nie nazywał.