Wybory jak rozbiory

Jeden rzut oka na mapę, pokazującą, gdzie przewagę uzyskał Lech Kaczyński, a gdzie zwyciężył Donald Tusk, wystarczy, aby zauważyć, że po raz kolejny Polska podzieliła się na dwie części. Polska południowa, wschodnia i centralna stanęła za Kaczyńskim, zachodnia zaś i północna – za Tuskiem. Piszemy – po raz kolejny, bo to pęknięcie obserwujemy od wielu już głosowań w różnych sprawach. Są zatem dwie Polski. Czym się różnią?

zatem dwóm Polskom pod względem zamożności i cywilizacyjnego awansu. Bierzemy pod uwagę po dwa województwa z Polski Tuska (Zachodniopomorskie i Lubuskie) i Kaczyńskiego (Podkarpackie i Lubelskie, dane za GUS 2004). Wyniki nie są jednoznaczne. Wskaźnik zgonów niemowląt na 1 tys. żywych urodzeń

Ich styl

Nowy lokator Pałacu Prezydenckiego będzie musiał znaleźć własny styl prezydentury, nauczyć się korzystać z konstytucyjnych uprawnień. To trochę jak z muzyką, nuty niby są te same, ale wykonania mogą się bardzo różnić. Czego możemy się spodziewać po kandydatach?

Mniejszość wybrała większość

Pierwszy akt politycznej dramy – wybory parlamentarne – za nami. Wiemy już trochę więcej, znamy rozkład sił. Teraz przyszła pora politycznych arytmetyków, którzy muszą jakoś skonsumować zwycięstwo. Co jednak powiedziały te wybory o Polsce i Polakach? Jaki kraj sobie wybraliśmy w tę słoneczną niedzielę 25 września?

Cztery lata bez wizji

Ach, co to był za triumf! Prawie taki, jaki szykuje się teraz. Poprzednia władza obrócona w perzynę. W Sejmie o włos od jednopartyjnej większości. Senat wzięty. Własny prezydent. Własna telewizja. I jak to się mogło zamienić w taką katastrofę?

mogło się udać z kilku zasadniczych powodów. 1 Władza korumpuje, ale władza sprawowana dla samej tylko władzy korumpuje szczególnie. SLD Millera żadnej wizji nie miało. A jeśli nawet przed wyborami ją miało zapisaną w papierach, to po zdobyciu władzy szybko ją straciło. Dziura budżetowa ujawniona przez

Rondo Dmowskiego

Upodobanie wielu polityków do języka wojującego patriotyzmu budzi obawy, że oto do Polski wraca nacjonalizm, że jakaś nowa endecja puka do bram.

 oskarżeniami o zdradę. Profesor Wiesław Chrzanowski w wydanej w tym roku interesującej książce „Za nami, przed nami” użala się, że jako działacz jeszcze przedwojennego ruchu narodowego, gdy w III RP został jednym z liderów Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego

Pół wieku i kawałek

Politycy opowiadają o historii tak, by górą były ich dzisiejsze racje. A niektórzy historycy im w tym pomagają. Tym ważniejszy jest głos profesora Andrzeja Paczkowskiego, który nowym wydaniem książki „Pół wieku dziejów Polski” wpisuje się w dzisiejszą gorącą dyskusję, czy III RP to zmarnowana szansa.

przecież ma ono swoje cechy charakterystyczne, jak choćby wyjątkowa rola Kościoła czy związków zawodowych. „Bez względu na wszystkie cechy specyficznie polskie życie polityczne w zupełności mieści się w normach państwa demokratycznego i w istocie nie odbiega specjalnie od najbliższych Polsce państw postkomunistycznych”. Czyli jest normalnie i zwyczajnie, mimo że nie żyjemy w czasach normalnych i zwyczajnych. Wiesław Władyka

Sieć na znakomitości

Czy można nowocześnie i poważnie uprawiać historię – ba, kulturę – zaspokajając jednocześnie potrzeby starych bywalców bibliotek i oczekiwania tych, których czytanie dość nudzi? Można, o czym świadczy internetowy Polski Słownik Biograficzny.

ta romantyczna. Czyli nowoczesne, mądre i entuzjastyczne wykorzystanie polskiego dorobku na własne potrzeby duchowe i kulturowe. Nie jest powiedziane zresztą, że nie można by było tego dobrze sprzedać. Wiesław Władyka

Hajda, trojka!

Kłopoty Cimoszewicza pomagają Tuskowi

Cimoszewicza. Należy jednak oczekiwać, że wyraźniej określi swoje stanowisko wobec tego wszystkiego, co mówi drugi z jego głównych konkurentów Lech Kaczyński i co mówi Prawo i Sprawiedliwość, partia, z którą PO będzie musiała, jak wszystko na to wskazuje, układać się do wspólnego rządzenia. To byłaby dodatkowa korzyść z awansu Tuska do sondażowej pierwszej ligi. Wiesław Władyka

Ostatnia bitwa generała

82-letni Wojciech Jaruzelski rozmawia dziś już tylko z historią. Ale nadal potrafi zamieszać w polskiej polityce.

czy nie, generała portret własny ma swoje miejsce w galerii portretów Polaków. Dobrze on to wie i czuje, i potrafi politycznie wykorzystać. Wiesław Władyka

Pierwsza dama i pieniądze

Roztropny liberalizm

Opis innego świata

Grynberg: autoportret z gośćmi

Granaty w szambie

Trochę ducha dla świata bez ducha

Prawo nie od parady

Z ograniczaniem wolności trzeba uważać, nawet jeśli dotyczy to gejów i lesbijek

Trójka z plusem

Ankieta Polityki: Jak oceniamy Trzecią Rzeczpospolitą?

Uwaga, już zaczynają obiecywać

Politycy w walce o mandaty chętnie zniszczą gospodarkę

dawałby jakąś nadzieję, że szybko podjęta zostanie próba naprawy państwa, a jego kasa ma fachowego strażnika, który umie liczyć i wie, jak daleko wolno posunąć się w ustępstwach. I na pewno do tej kasy nie będzie sięgać, by wygrać wybory, bo po prostu nie zamierza się o mandat ubiegać. Wiesław Władyka

Brzydzisz się, nie czytaj!

Opublikowanie na pierwszej stronie „Super Expressu” zdjęcia zabitego w Iraku Waldemara Milewicza, znanego dziennikarza telewizyjnego, wywołało dyskusję o granicach etycznych uprawiania dziennikarstwa. Została ona pobudzona dodatkowo publicznymi oświadczeniami i listami znanych postaci świata mediów, ale obawiam się, że o tej ważnej sprawie nie rozmawiamy szczerze.

da się stwierdzić, że tylko od 1 do 4 proc. agresywnych zachowań daje się wyjaśnić wcześniejszym oglądaniem przemocy w telewizji czy kinie.Przemoc i brutalność świata współczesnego wdziera się zresztą w naszą świadomość nie tylko od strony mediów, które z sensacji żyją

Kadra do Strasburga

Do Parlamentu Europejskiego idziemy z eurowrogami na czele

Pół na pół

Z prezydentem RP Aleksandrem Kwaśniewskim o klęsce Millera, kryzysie w SLD, o wyższości Belki nad Oleksym, scenariuszach przyspieszonych wyborów i nowym referendum

interwencyjne na siły pokojowe, na niebieskie berety finansowane przez fundusze międzynarodowe. Takie wojsko, zapewne z naszym udziałem, pozostanie w Iraku na długo. Niestety, nie ma przesłanek, by wierzyć, że można szybko zapewnić pokój i dobre relacje między państwami w tym regionie. rozmawiali: Janina Paradowska, Jerzy Baczyński i Wiesław Władyka

Zyskał Rokita

Sejmowa komisja śledcza kończy w bólach swoje ostateczne sprawozdanie, ku końcowi zmierza też sprawa sądowa z Rywinem jako oskarżonym. Co Polacy zrozumieli z afery Rywina, z lawiny sprzecznych interpretacji? Mówi o tym sondaż TNS OBOP specjalnie dla POLITYKI.

Bębnienie przed orkiestrą

Raport końcowy komisji do sprawy Rywina rozpocznie nową wojnę

Myśli nie po drodze

Mieliśmy kilku wybitnych eseistów, a kilku nadal próbuje z powodzeniem uprawiać tę trudną sztukę. Wśród nich na pewno jest Adam Michnik, którego „Wyznania nawróconego dysydenta” trafiają do księgarń.

Oblicza roku

Jakie było najważniejsze wydarzenie roku 2003 w Polsce, jakie najbardziej nieoczekiwane, a kto zrobił największą karierę? Poprosiliśmy kolegów dziennikarzy, publicystów i komentatorów, także znanych polityków, o wybranie swoich typów „naj”. W ten sposób można podsumować miniony rok, pokazać jego różne oblicza. Jak zawsze mieszają się tu fakty, które po latach zaznaczą miejsce roku 2003 w historii Polski, z tymi, które są pamiętane tylko dzisiaj, przez chwilę.

Głosy z podziemia

Najkrócej opowiedziana historia Solidarności urywa się jakby na grudniu 1981 r. i wznawia w 1989 r. Tymczasem właśnie w latach 80. szukać trzeba odpowiedzi na wiele pytań ważnych dla dziejów tego ruchu i Polski.

Jeszcze zatańczę i zaśpiewam

Aleksander Kwaśniewski, prezydent Rzeczypospolitej Polskiej

Janina Paradowska, Jerzy Baczyński, Wiesław Władyka: – Czy nie wydaje się panu prezydentowi, że jednak będzie musiał zatańczyć przed komisją śledczą? Aleksander Kwaśniewski: – Doceniam komisję śledczą, życzę, aby jej raport był głęboki, jednoznaczny i ważny, a więc pokazujący

Tani Fakt

Już wiemy: to zwykli, biedni, szarzy ludzie mają kupować pismo wyprodukowane przez najbogatsze imperium wydawnicze. Biedni co prawda nie mają pieniędzy, ale jest ich dużo.

Antysemityzm, antypolonizm

Gdy nie ma Żyda z krwi i kości, antysemita w Polsce odnajdzie go zawsze i wszędzie, bo nosi jego obraz w sobie. Wiadomo jaki. Z kolei żydowski antypolonizm zasadza się często na przekonaniu, że antysemityzm Polaków jest wrodzony, wyssany z mlekiem matki, a jego skutkiem były „polskie obozy zagłady”.

Stolica stoi, prezydent się boi

Lech Kaczyński ciężko pracuje, by nic nie zrobić

Strachy na Lachy

Od wielu miesięcy, a już zwłaszcza teraz, przed referendum unijnym, przeciwnicy wstąpienia Polski do Unii Europejskiej wieszczą katastrofę. Straszą, iż utracimy najpierw suwerenność, a potem Ziemie Odzyskane, rolnicy zbankrutują, przyjdą obcy i nas wykupią. Straszenie w III RP ma jednak długą historię. Gdyby spełniły się wszystkie przepowiednie samozwańczych wróżbitów, na Polskę powinno spaść nie siedem, ale tysiąc plag egipskich. Na szczęście rzeczywistość nie poszła złym prorokom na rękę. Z większości kryzysów jakoś wybrnęliśmy, nie rozdziobały nas kruki i wrony. Zanim wejdziemy (a właściwie wyjdziemy) do Unii, przypomnijmy sobie naszą czternastoletnią wędrówkę przez polski Gabinet Strachów.

możliwością realizacji określonych reguł. Nie ma opinii Prof. Wiesław Chrzanowskibyły marszałek Sejmu: Niewątpliwym sukcesem jest fakt, że udało się stworzyć zrąb państwa, którego władze powoływane są na zasadzie reprezentatywności. Cieszy także to, że zniewalający system tzw. centralizmu

LSD dla SLD

Partia władzy szuka nowego pomysłu na siebie samą

Wariant: mąż stanu

Przed komisją śledczą premier odpowiada za grzechy całej klasy politycznej

premiera, mogło paść na któregokolwiek z jego poprzedników, choć zapewne jakaś kumulacja wad, nawyków, cynizmu i bezczelności nieustannie postępowała w ciągu lat 90. aż osiągnęła poziom krytyczny czy też, prawem statystycznej reguły, musiała wreszcie gdzieś przelać się w sposób spektakularny, co się też stało i przybrało nazwę Rywingate. W tej aferze naprawdę nie chodzi o Rywina i jego marne 17,5 mln dolarów. Wiesław Władyka

Jazda na oklep

Coraz gorsze notowania premiera, rządu i SLD

Władza tak uspokaja, że lud się boi

Śmieszne instrukcje na wypadek poważnego zagrożenia

lotem od Pałacu Kultury, a niedawno znowu można było w Magdalence zobaczyć, jak sprawnie działa najlepszy oddział antyterrorystów. Tak mówi lud, który kiedyś chodził na lekcje przysposobienia obronnego i pamięta tylko tyle, że w razie ataku atomowego trzeba się do grzyba odwrócić tyłem. Wiesław Władyka

Nie robim, bo się narobim

Państwowa Komisja Wyborcza nie chce dwudniowego referendum

Przychodzi biznes do etosu

Na pytanie: „O co chodzi w aferze Rywina?”, popularna w Warszawie teoria głosi, że obecnie chodzi o osłabienie „Gazety Wyborczej” i ograniczenie potężnych wpływów Adama Michnika. Inaczej – nieważne, kto z czym do kogo przyszedł, ale kto i jak z tego wyjdzie.

Trzecia Kadrowa

Rozmowa z Aleksandrem Kwaśniewskim o sprawie Rywina, mediach i miejscu Polski w zjednoczonej Europie

niebieskim? Kiedyś rzeczywiście wylansowałem koszule w kolorze niebieskim i dziś wszyscy to przyjęli, a ja szukam odmiany. Ponadto myślę, że po siedmiu latach prezydentury już nie muszę obawiać się koloru czerwonego. Zwłaszcza w połączeniu z różowym. Dziękujemy za rozmowę. rozmawiali: Janina Paradowska, Jerzy Baczyński i Wiesław Władyka

13 x naj. Księga polskich rekordów 2002

Jak co roku poprosiliśmy kolegów dziennikarzy i znanych polityków o wytypowanie wydarzeń roku – tych „naj”, wydarzeń najważniejszych, najbardziej głośnych i bulwersujących, o których mówiło się najwięcej i  które przyciągały uwagę szerokiej publiczności. Znalazły się wśród nich klasyczne wydarzenia sezonowe, które współtworzyły klimat minionego roku i jego temperaturę. Niektóre z nich jednak mogą znaleźć swoje miejsce w podręcznikach historii i nie raz jeszcze będziemy do nich wracać.

dziennikarzy stał się przedmiotem krytyki, bywało że przesadzonej i niesprawiedliwej. Najgorzej, że na boisku było kiepsko. Słabe mecze w spotkaniach towarzyskich, katastrofalna gra polskiej drużyny w eliminacjach do mistrzostw Europy (porażka 0:1 z Łotwą!) stawiały znak zapytania nad kwalifikacjami

„Później” może znaczyć „nigdy”

Jarosława Kaczyńskiego zabawy z zapałkami

choćby ze stratą terminu, brzmieć może ponętnie. A że termin może minąć na zawsze, że wcale znowu tak Europie na nas nie zależy, żeby zawsze i za wszelką cenę nas do siebie przyjmować, że być może już nigdy nie będzie lepszej okazji, by skorzystać z zaproszenia... jakoś te nadrzędne prawdy giną pod lawiną zdań podrzędnych. Wiesław Władyka

Ostatni taki dzień niepodległości

Już za rok rocznica 11 Listopada 1918 r. zmieni swój sens

testamentu 1918 r., nawet jeśli wymagałoby na nowo zdefiniowania takich pojęć jak niepodległość i suwerenność, a przede wszystkim zrozumienia, że te naczelne wartości polskiego dziedzictwa trzeba będzie w nadchodzącej epoce bronić i chronić na nowoczesne sposoby, w nowoczesnym świecie nowych zagrożeń i nowych lęków. Wiesław Władyka

„Nie” mówi „nie” SLD

Czy partii Millera potrzebny jest wydział ideologiczny?

Głośne milczenie

Polacy nie wierzą w taki samorząd, jaki znają – i trudno się dziwić

Więcej rządu w rządzie

Leszek Miller, prezes Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej

, ale też początek podziału Europy, którą dzisiaj chcemy łączyć. Jedna z majowych niedziel może być dobrym terminem na referendum. Rozmawiali Janina Paradowska i Wiesław Władyka

Pierwszy sekretarz na piedestał

Edward Gierek jest bardziej popularny niż PRL. Dlaczego?

, Trzecia Rzeczpospolita nie wyłoniła polityków, postaci charyzmatycznych, które potrafiłyby – w zgodzie z nowymi ideami i potrzebami – kształtować wyobraźnię społeczną, przeskoczyć przeszłość. Nawet jeśli wyłoniła, to też zniszczyła je. Do tej pustki wraca Edward Gierek.Wiesław Władyka

Józef kontra Maryja

Ojciec Rydzyk podzielił wiernych i hierarchów

List pasterski prymasa Józefa Glempa, odczytany w kościołach 1 września, jest kolejnym – po dekrecie prymasowskim z 14 sierpnia – świadectwem narastającego w polskim Kościele wewnętrznego konfliktu, któremu na imię o. Tadeusz Rydzyk. Styl działania, także treści Radia

Głos prymasa

Wściekły tłum

Po Europie krąży nowe widmo: widmo populizmu. Le Pen we Francji, Carl Hagen w Norwegii, Jörg Haider w Austrii, Umberto Bossi we Włoszech, Vladimir Mečiar na Słowacji, partia Pima Fortuyna w Holandii, Vladimir Tudor w Rumunii, Istvan Csurka na Węgrzech, wreszcie u nas Andrzej Lepper – ci i wielu innych, do niedawna uważanych za polityczny folklor i lokalnych oszołomów – dziś odnotowują spektakularne sukcesy w wyborach i sondażach. Co się stało? A jeszcze ważniejsze – co się stanie? Czy do Europy wraca choroba, która zdawała się być raz na zawsze wyleczona?

odpuszczać – demokracja musi wytworzyć przeciwciała na tego wirusa. Wiesław Władyka Przyjaciele ludu Jörg Haider – 52 lata, Austria. Jego ojciec, Robert, należał do Hitlerjugend, następnie do SA i NSDAP. Haider już w szkole średniej należał do zdelegalizowanej na początku lat 90

Protokół rozbieżności

O sporze z premierem, likwidowaniu Rady Polityki Pieniężnej, złej ustawie o mediach, kadrach SLD i przyjaźni z Adamem Michnikiem

denerwuje i sprawia największy kłopot. Żadnego scenariusza w tej chwili nie mam. Po prostu staram się wykonać jak najlepiej to, co do mnie należy. Wiem jedno: na koniec mojej prezydentury chciałbym widzieć Polskę w Unii Europejskiej. Rozmawiali: Janina Paradowska, Jerzy Baczyński, Wiesław Władyka

Dookoła stołu

Im dalej od rocznicy Okrągłego Stołu – przypomnijmy, że finalne posiedzenie odbyło się 5 kwietnia 1989 r. – tym więcej dowiadujemy się o tym nadzwyczajnym wydarzeniu, które rozpoczęło współczesną historię Polski. Historycy jak psy gończe węszą za źródłami, tropią bohaterów przełomu, gonią za faktami i szukają prawdy.

w pracach Okrągłego Stołu i poza nim, w kuluarach i w gabinetach, gdzie próbowano wypracować taktykę i strategię – i u Wałęsy, i u Jaruzelskiego. Wiesław Władyka Polska 1986–1989: koniec systemu , tom 1. Referaty, red. Paweł Machcewicz; tom 2. Dyskusja, red. Andrzej Paczkowski; tom 3. Dokumenty, red. Antoni Dudek i Andrzej Friszke. Wydawnictwo Trio i Instytut Studiów Politycznych PAN. Warszawa 2002, łącznie 944 s.