Spotkaliśmy się kilka razy, przegadaliśmy wiele godzin i chciałbym przywołać Go w Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu.
Rzecz dla bibliofila, historia pomników dla cara Aleksandra II, przewodnik po polskich ruinach, opowieść o skazanych i dzieje pewnej słynnej tkaniny z Bayeux.
tradycji pozostawianie przy stole wigilijnym wolnego miejsca dla biedaka, dla bezdomnego, także dla człowieka z marginesu? MARIAN TURSKI *** Wyhaftowana bitwa Tkanina z Bayeux. Opowieść wysnuta, Michael Lewis, David Musgrove, przeł. Katarzyna Pachniak, PIW, 2022, s. 392 Tak jak każdy polski uczeń
powstania w getcie w 1943 r. pod dowództwem ostatniego komendanta ŻOB Icchaka Cukiermana „Antka”. Ich wkład był niewielki, ale jakże symboliczny. MARIAN TURSKI
czasy najnowsze, po utworzeniu państwa w 1991 r. MARIAN TURSKI *** Uczeń Machiavellego Hajle Syllasje. Ostatni cesarz Etiopii, Asfa-Wossen Asserate, przeł. Urszula Poprawska, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2022, s. 320 Ostatni cesarz Etiopii zginął uduszony poduszką, a pośmiertnym
Książki, które dotarły do puli finałowej, były rozpatrywane pod wieloma aspektami. Liczył się warsztat historyczny, biegłość autora w dotarciu do źródeł, wprowadzenie nowego tematu bądź nowatorskie ujęcie już znanego, sposób argumentacji. I kunszt pisarski.
do redaktora naczelnego, i do sponsorów. Może ufundowalibyśmy Nagrodę Specjalną, którą przyznano by książkom takim jak wyżej wymienione? Na razie: gratulacje dla laureatów i wydawców. MARIAN TURSKI *** Kategoria Prace naukowe, monografie Marcin Stasiak, Polio w Polsce 1945–1989. Studium z
Poniżej prezentujemy nominacje w kategoriach: pamiętniki i źródła.
mnie fascynująca. Oddaje stan ducha, stan desperacji internowanych i ich rodzin. Ważny materiał źródłowy, w którym znajdziemy sporo odpowiedzi na postawione wyżej pytania. MARIAN TURSKI W obliczu Zagłady. Rząd RP na uchodźstwie wobec Żydów 1939–1945redakcja: Piotr DługołęckiPolski
Pamięci o Ofiarach Holokaustu. MARIAN TURSKI *** Na wschodzie zmiany Nasza wojna. Imperia 1912–1916. Narody 1917–1923, Włodzimierz Borodziej, Maciej Górny, WAB, Warszawa 2021, s. 887 Europa sprzed I wojny i Europa kilka lat po jej zakończeniu to dwa różne światy. Ogrom zmian trudno
chwili uciec przed Zagładą. A potem: jak potrzebna była współpraca wielu dyplomatów, takich jak ambasador Tadeusz Romer w Tokio, by akceptować „lipne” wizy. Ale przede wszystkim potrzebna była dobra wola konsula „z dalekiego kraju”, by wykazać się empatią – za cenę własnej kariery! – wobec obcych mu kulturowo Żydów z Polski. To jest arcyciekawe i Skotnicki rozwiązuje tę zagadkę. MARIAN TURSKI
. Młode pokolenie Niemców próbuje coraz intensywniej rozpatrywać czyny dziadków. Książka Wielińskiego mogłaby pomóc w zmianie mentalnego status quo. Może w Lueneburgu dojrzeje świadomość, że nie tylko garstka lekarzy i sanitariuszy odpowiadała za T4. Uwaga krytyczna: nieprawdziwa jest powtórzona w książce teza, że w Wannsee zapadła decyzja o „Endlösung”. Tam zdecydowano o logistyce. MARIAN TURSKI
Za Wehrmachtem szły Grupy Operacyjne, masowo mordujące tzw. elementy niepożądane. Można słusznie zakładać, że doświadczenia tych oddziałów, zebrane podczas operacji Barbarossa, wpłynęły na podjęcie decyzji o masowej eksterminacji Żydów.
zadania. Ustanowione zostały cztery Grupy Operacyjne oznaczone literami. Dowódcą Grupy A został dr Franz Walter Stahlecker. Liczyła 1 tys. żołnierzy, jej terenem operacyjnym były kraje bałtyckie i tereny po Leningrad. Grupa B, 655 żołnierzy, Arthur Nebe, i Smoleńszczyzna, aż po przedpola Moskwy. Grupa
Poniżej przedstawiamy nominacje do Nagród Historycznych POLITYKI za 2020 r. w kategoriach: prace naukowe, monografie oraz prace popularnonaukowe, publicystyka.
*** Nominowało Jury w składzie: prof. dr hab. WŁODZIMIERZ BORODZIEJ, prof. dr hab. DARIUSZ STOLA, dr hab. BOŻENA SZAYNOK, red. MARIAN TURSKI, prof. dr hab. WIESŁAW WŁADYKA, dr hab. MARCIN ZAREMBA.
Poniżej prezentujemy nominacje w kategoriach: pamiętniki, źródła i debiuty. Za tydzień zapraszamy do zapoznania się z nominacjami za prace naukowe, monografie i prace popularnonaukowe.
wobec sąsiadów, wobec członków rodzin, wobec kapłanów, wobec dziedziców. Tylko 5 klas podstawówki, ale znakomite oczytanie i piękny, wręcz nowatorski język. Świetna literatura. MARIAN TURSKI *** Kategoria Źródła Dziennik Reni Spiegel. Życie młodej dziewczyny w cieniu Holokaustu, Wydawnictwo
... pomagali im (zmuszeni, oczywiście) w procesie ludobójstwa. Michał Wójcik rekonstruuje – a dotarł do niemal wszystkich dostępnych zeznań i świadectw – okoliczności wybuchu powstań w Treblince, Sobiborze i Auschwitz-Birkenau. Okrutnie szczerze. Nie owijając w bawełnę, nie oszczędzając surowych ocen. Wobec nikogo. Rzecz fascynująca: tragiczna, jednak podnosi na duchu. MARIAN TURSKI
sprawiedliwości dla słabszych, dla jednostki ludzkiej i dla grup społecznych. Również dla takich metafizycznych zjawisk jak zamordowany język zgładzonego narodu. Panie Włodku, jest mi Pan bardzo bliskim człowiekiem. MARIAN TURSKI
Niejednokrotnie ściskają za gardło relacje, z których człowiek dowiaduje się, jak ciężko było rozpoczynać nowe życie.
faktem bieżącym. I to w największym stopniu decyduje o uroku jego pisarstwa. Również dlatego, że Hen nie próbuje przedstawiać się jako obiektywny symetrysta. Wie, co ma komu do wygarnięcia. Dziękuję. MARIAN TURSKI *** Wcielenia przemocy Historia terroryzmu. Od starożytności do Da’isz, pod red
: (bez)ład informatyczny w świecie współczesnym; jak można kształtować orwellowskiego człowieka, gdy uzyska się odpowiednie algorytmy. W tej dziedzinie jestem ignorantem i może dlatego ona powaliła mnie na kolana. Jednak nie przypadkiem jeden z najlepszych uniwersytetów, Johnsa Hopkinsa w Baltimore, powołał ją na wykładowczynię. Jaka mądra ta Ania! MARIAN TURSKI
Nie wolno nam milczeć. Nie wolno nam przyzwalać na dalsze porażanie milczeniem naszych współobywateli. Milczenie jest służką przemocy.
Od programowego antysemityzmu Hitlera, wyłożonego już w „Mein Kampf” (Moja droga), do „ostatecznego rozwiązania” (Endlösung), czyli do eksterminacji ludności żydowskiej, prowadzić musiały etapy przygotowawcze, zarówno dla sprawców jak i ofiar.
potem – komory gazowe. W komorach gazowych Bełżca zginęło ok. 600 tys. Żydów, Sobiboru – ok. 250 tys., Treblinki – ok. 900 tys., Chełmna – co najmniej 150 tys., Majdanka – powyżej 100 tys., Oświęcimia-Brzezinki – 1–1,2 mln. W gettach w czasie akcji ich
Uncle Joe, czyli Wujaszek Józio, to Józef Stalin. Dziś czytamy ze zdziwieniem, jeśli nie z przerażeniem, pochwały, jakie znajdujemy pod adresem tego zbrodniarza w literaturze amerykańskiej i brytyjskiej, w dokumentacji lub wspomnieniach mężów stanu i dyplomatów. Skąd się wziął ów mit?
. Amerykanie mieli co prawda zdecydowaną przewagę nad japońską flotą i lotnictwem, ale droga do ostatecznego dobicia wroga na lądzie była jeszcze otwarta. Bitwa o Okinawę była mordercza i uciążliwa. Trwała od 1 kwietnia do 21 czerwca. Na wyspie znajdowało się 120 tys. żołnierzy japońskich, ale przeciw
Poniżej przedstawiamy nominacje do Nagród Historycznych POLITYKI za 2019 r. w trzech kategoriach: Debiuty, Pamiętniki i Źródła.
intelektualnej z najwyższej półki. Jego dziennik to nieocenione źródło dla badaczy losów i postaw inteligencji polskiej po II wojnie, dla badaczy kultury Polski Ludowej, a zwłaszcza jej życia muzycznego. MARIAN TURSKI Wiktor Woroszylski, Dzienniki, t. 1. 1953–1982, t. 2. 1983–1987
Trzej przywódcy głównych państw alianckich spotykali się ze sobą trzykrotnie. I trzykrotnie opisali powojenny porządek świata, w tym przesądzili o losach Polski.
Zachodnia granica Polski. O dziesiątej czterdzieści w nocy z 1 na 2 sierpnia 1945 r. zebrała się w Poczdamie po raz ostatni Wielka Trójka: Truman, Attlee i Stalin. Konferencja Poczdamska zamykała główny rozdział wojny – europejski i rozpoczęła się 17 lipca. Przez pierwsze 9 dni Wielką
W tym roku wyjątkowo prezentujemy nominacje w dwóch częściach: monografie i prace popularnonaukowe prezentujemy poniżej, a debiuty, pamiętniki i źródła pojawią się za tydzień na łamach POLITYKI. Laureatów Nagród Historycznych za 2019 r. ogłosimy w numerze 20. POLITYKI, ukazującym się 13 maja w kioskach, i na polityka.pl.
półmilionowego (czytanego przez dwa miliony) „Przekroju” uczyli się savoir-vivre’u, nowych nawyków kuchennych, poznawali Gałczyńskiego, Mrożka, Szaniawskiego, Borgesa, nowe prądy w malarstwie czy w jazzie. Zasłużona nominacja. MARIAN TURSKI Paweł Piotr Reszka, Płuczki. Poszukiwacze
Tekst przemówienia Mariana Turskiego, byłego więźnia Auschwitz, naszego redakcyjnego kolegi, który wziął udział w uroczystościach z okazji 75. rocznicy wyzwolenia obozu Auschwitz-Birkenau. Szanowni zgromadzeni, przyjaciele, jestem jednym z tych jeszcze żyjących i nielicznych, którzy byli w tym
Ludwik Stomma jest niezmiernie hojny i nie odkłada żartów, przypowieści, anegdot na zaś.
„Auschwitz tuptał, dreptał małymi kroczkami, zbliżał się, aż stało się to, co stało się tutaj”. Przedstawiamy całość poruszającego wystąpienia Mariana Turskiego podczas obchodów 75. rocznicy wyzwolenia obozu.
Marian Turski, były więzień Auschwitz, nasz redakcyjny kolega, wziął udział w uroczystościach z okazji 75. rocznicy wyzwolenia obozu Auschwitz-Birkenau. Jego przemówienie odbiło się szerokim echem na świecie, cytowały je największe media. W naszym podkaście zapraszamy do wysłuchania przemowy w
Byliśmy równolatkami, kiedy trafiliśmy do Auschwitz. Ale wtedy nasze ścieżki się nie skrzyżowały. Nie mogły. Trafiłem na rampę obozową półtora roku po jego – słynnej i udanej! – ucieczce z obozu. O której potem napisze książkę wspomnieniową „List gończy”.
artykuł wspomnienie MARIANA TURSKIEGO, naszego redakcyjnego kolegi, szefa działu historii, byłego więźnia Auschwitz, członka Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej, wiceprezydenta Międzynarodowego Komitetu Oświęcimskiego, przewodniczącego Rady Muzeum POLIN. To opowieść równoległa o losach dwóch rówieśników z
Nie bądźcie obojętni – apelował Marian Turski. Były więzień Auschwitz, nasz redakcyjny kolega, wziął udział w uroczystościach z okazji 75. rocznicy wyzwolenia obozu Auschwitz-Birkenau.
połowy moich współwięźniów. Byliśmy razem w kolumnie 600-osobowej. Wedle wszelkiego prawdopodobieństwa nie doczekam już następnego jubileuszu. Takie są ludzkie prawa. Marian Turski: Przeżyłem dwa marsze śmierci. Po wojnie nic nie pamiętałem Dlatego wybaczcie mi, że w tym, co będę mówił, będzie trochę
dzienników. Ale skoro całość – to całość! Więc nie wiem, czy wydany tom „Rok 1939 w dzienniku Hansa Franka” to zwiastun czy już pierwszy tom zamierzonej całości? MARIAN TURSKI
udzielenia im wywiadu rzeki. MARIAN TURSKI *** Partia bez demonów Towarzysze z betonu, Przemysław Gasztold, IPN Warszawa 2019, s. 830 Często stawia się zarzuty młodym badaczom dziejów peerelowskich, że – bezradni w obliczu kilometrów zapisów archiwalnych źródeł – nie potrafią poza
. Kluczem dla Szabłowskiego są kuchnia i kucharze. Czy przeżyli dyktatorów? Czy trauma nie zmusi ich do milczenia lub zachowania anonimowości? Dotarcie do nich zajęło autorowi cztery lata. Chapeau bas! Świetne czytadło. MARIAN TURSKI *** Cztery gabinety Od Mazowieckiego do Suchockiej. Pierwsze rządy
Co tak naprawdę stało się w 1943 roku na Wołyniu? Opowiada o tym. prof. Grzegorz Motyka, znawca polsko-ukraińskich stosunków.
Rozmowa ukazała się w tygodniku POLITYKA w lipcu 2013 roku. Rozmowa z prof. Grzegorzem Motyką o przebiegu zdarzeń, ich podłożu, liczbie ofiar, rozkazodawcach i współczesnych sporach polsko-ukraińskich o wzajemne winy. Marian Turski, Jagienka Wilczak: – Ustalmy na początek, skąd się wzięła ta
Rząd może powiedzieć, że „Solidarność” to jest walka z władzą albo groźba anarchii. I ma rację. Ktoś inny powie, że to walka o reformę. I też ma rację – mówił Lech Wałęsa 30 lat temu w rozmowie z Jerzym Baczyńskim i Marianem Turskim.
No więc mamy jubileusz. w 1959 r. po raz pierwszy przyznaliśmy Nagrody Historyczne.
*** Skład Jury Nagród Historycznych POLITYKI:prof. dr hab. Włodzimierz Borodziej, prof. dr hab. Dariusz Stola, dr hab. Bożena Szaynok, red. Marian Turski (przewodniczący), prof. Wiesław Władyka, dr hab. Marcin Zaremba. Wybrane nagrodzone książki można nabyć na stronie: sklep.polityka.pl
Nagrody Historyczne POLITYKI obchodzą w tym roku 60-lecie.
przewodniczący jury red. Marian Turski (pomysłodawca Nagrody, od początku stojący na czele Kapituły) postanowił rozdzielić prace naukowe i popularnonaukowe. Poniżej prezentujemy NOMINACJE do Nagród Historycznych POLITYKI za książki wydane w 2018 r. W dziale prac naukowych i monografii Łukasz Garbal, Jan
Jacek Moskwa ujawnia w swojej książce wiele sensacyjnych sekretów z kuchni konklawe, na którym w 1978 r. wybrano Karola Wojtyłę.
Odszedł literaturoznawca, wieloletni szef działu kultury POLITYKI, kolejny z moich przyjaciół.
Michał Wójcik dokonał rzeczy niemal niemożliwej.
O czym rozmawiał słynny emisariusz polskiego podziemia z prezydentem Stanów Zjednoczonych?
W omówieniu nagród skupiłem się tym razem na jednej, chyba szczególnej pozycji.
znany badaczom z wielu krajów, ale nie był takim wydarzeniem jak dziennik Anny Frank. Już kiedyś cytowałem Leszka Kołakowskiego: trzy najważniejsze osobiste wspomnienia z Zagłady to – „Spowiedź” Calka Perechodnika, „Dni długie jak wieki” Mariana Berlanda, „Dziennik
O powstaniu w getcie w odpowiedzi prof. Andrzejowi Zybertowiczowi.
Książka Anny Bikont – którą za tydzień można będzie kupić z POLITYKĄ – to najpoważniejsza dotąd biografia Ireny Sendlerowej.
sklepie POLITYKI. Od środy 25 października w kioskach i salonach sprzedaży tylko z tygodnikiem POLITYKA. Myślę, że nie popełnię błędu, dzieląc ówczesne społeczeństwo na cztery zasadnicze kategorie: 1. ludzie lewicy przedwojennej, 2. ludzie dobrego serca, bez względu na ich oblicze polityczne
Schudrich odsłania pewne tajemnice o dużej wadze dla historyka.
Jeśli można pokusić się o jakąś ogólniejszą charakterystykę analizowanych w tym roku książek – przeważają prace monograficzne, skupione na konkretnych tematach.
BORODZIEJ,prof. dr hab. Dariusz STOLA,dr hab. Bożena SZAYNOK,red. Marian TURSKI (przewodniczący),prof. dr hab. Wiesław WŁADYKA,dr hab. Marcin ZAREMBA. Z wybranymi laureatami i nominowanymi do Nagród Historycznych POLITYKI będzie się można spotkać 17–20 sierpnia w Sopocie podczas Festiwalu Literacki
Dowiadujemy się o sporach ideowych wśród ludzi opozycji, o ich dylematach, o wpływie, jaki „Zapis” wywierał na oblicze literatury oficjalnej, o sposobach penetracji Służby Bezpieczeństwa i dzięki czemu nie udało jej się dotrzeć do newralgicznych punktów techniki wydawczej. Bardzo ciekawe!
To literatura piękna sensu stricto! Jest intryga, miłość i zdrada.
Rozmowa z prof. Grzegorzem Motyką w rocznicę zbrodni wołyńskiej – o przebiegu zdarzeń, ich podłożu, liczbie ofiar, rozkazodawcach i współczesnych sporach polsko-ukraińskich o wzajemne winy.
[Artykuł został opublikowany w lipcu 2013 r. w 70. rocznicę rzezi wołyńskiej]Marian Turski, Jagienka Wilczak: – Ustalmy na początek, skąd się wzięła ta data: 11 lipca 1943 r.? Jakie fakty spina?Grzegorz Motyka: – Dla mnie jest to data symboliczna – tego dnia oddaje się hołd
W naszym konkursie rygor jest jeszcze ostrzejszy niż w rywalizacji sportowej, bo w każdej kategorii miejsce na podium jest tylko jedno.
łódzkiego. Jest ważnym przyczynkiem do dyskusji o tzw. Judenratach. *** Skład Jury Nagród Historycznych POLITYKI: prof. dr hab. Włodzimierz BORODZIEJ, prof. dr hab. Dariusz STOLA, dr hab. Bożena SZAYNOK, red. Marian TURSKI (przewodniczący), prof. dr hab. Wiesław WŁADYKA, dr hab. Marcin ZAREMBA
19 kwietnia 1943 r. zaczęło się w warszawskim getcie pierwsze miejskie powstanie zbrojne w okupowanej Europie. Czy rzeczywiście było to powstanie?